Abstract

Bu çalışma bebek ve küçük çocukların gelişimsel işlevlerini değerlendirmek üzere geliştirilen Yeterlik İndeksini (Yİ) Türkçeye çevirerek Türkçe formun psikometrik özelliklerini incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yİ ile çocukların işlevleri, İşitme (Duyma-Sağ ve Sol), Davranış (Uygun Olmayan Davranış ve Sosyal Beceriler), Zihinsel İşlevler (Düşünme ve Akıl Yürütme), Amaçlı İletişim (Diğerlerini Anlama ve Onlarla İletişim Kurma), Uzuvlar (Elleri, Kolları ve Bacakları–Sağ ve Sol-Kullanma), Güç (Kas Gücü), Bütün Olarak Fiziksel Sağlık (Genel Sağlık), Gözler (Görme-Sağ ve Sol) ve Yapısal Durum (Şekil, Vücut Şekli ve Yapı) olmak üzere 9 alanda değerlendirilmektedir. Öğretmen, anne ya da klinisyen her bir alan için çocukların işlevini 1=normal, 6=çok yetersiz olmak üzere dereceler. İndeksin Türkçeleştirme (Yİ-T) çalışmalarının tamamlanmasının ardından, okul öncesi kurumlara devam eden, özel gereksinimli (ÖG) ve normal gelişen (NG) toplam 120 çocuğun gelişimsel işlevleri, hem anneleri hem de öğretmenleri tarafından indeks kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, a) NG ve ÖG çocukların Yİ-T her maddesinden aldıkları puanlar arasında anlamlı fark bulunmaktadır, b) farklı yetersizlik gruplarındaki çocuklar ile aynı tanısı olan iki çocuğun da gelişimsel işlev profillerinde farklılık ortaya çıkmaktadır, c) aracın iç tutarlığı, annelerle öğretmenlerin puanları arasındaki uyum ve verilerin kararlılığı kabul edilebilir düzeydedir. Ülkemizde, ÖG küçük çocukların gelişimsel işlevlerinin yetersizlik tanılarından bağımsız olarak, anne ve öğretmenler tarafından Yİ-T ile değerlendirilmesinin, bu çocuklar için iki grubun ortak amaçları doğrultusunda müdahale programları hazırlanmasını ve program etkilerinin değerlendirilmesini kolaylaştıracağı düşünülmektedir.

Key words: Özel gereksinimli çocuklar, gelişimsel işlevler, yeterlik indeksi